มีตุ่มเจ็บ บวม แดง ที่แคม : คุณอาจเป็น ฝีที่ต่อมบาร์โธลิน (Bartholin's abscess)

ฝีที่ต่อมบาร์โธลิน เป็นภาวะที่พบได้ในผู้หญิง

โดยเกิดจากท่อระบายของต่อมบาร์โธลินอุดตันและติดเชื้อ

ทำให้เกิดก้อนบวมเจ็บบริเวณข้างทางเข้าช่องคลอด

ต่อมบาร์โธลินคืออะไร อยู่ตรงไหน และทำหน้าที่อะไร

ต่อมบาร์โธลิน (Bartholin's glands) คือ ต่อมขนาดเท่าถั่ว

อยู่บริเวณปากช่องคลอดด้านล่างซ้ายและขวา (ตำแหน่งประมาณ 4 และ 8 นาฬิกา)

ทำหน้าที่สร้างเมือกเพื่อหล่อลื่นช่องคลอด

ช่วยให้การมีเพศสัมพันธ์เป็นไปอย่างราบรื่นและสบาย

สาเหตุของการเกิดฝีที่ต่อมบาร์โธลิน

• ท่อของต่อมบาร์โธลินอุดตัน ทำให้ของเหลวคั่ง จนเกิดถุงน้ำ

• เชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ถุงน้ำ ทำให้เกิดหนอง เช่น E. coli, Staphylococcus aureus

• ติดเชื้อจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น หนองใน (Gonorrhea) หรือคลามิเดีย (Chlamydia)

• การเสียดสี การอักเสบ หรือความสะอาดไม่เพียงพอ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

อาการของฝีที่ต่อมบาร์โธลิน

• ก้อนบวมเจ็บด้านใดด้านหนึ่งของปากช่องคลอด
• ปวดขณะเดิน นั่ง หรือมีเพศสัมพันธ์
• บางรายอาจมีไข้หรือไม่สบายตัว
• กดเจ็บ หรือพบก้อนนิ่มที่มีหนองภายใน

ผู้หญิงประมาณ 2% เคยมีภาวะนี้อย่างน้อยครั้งหนึ่ง (American Family Physician)

วิธีการรักษา

1. การดูแลเบื้องต้น

• หากก้อนเล็กและไม่เจ็บ อาจเฝ้าดูโดยไม่ต้องรักษา
• แช่น้ำอุ่น (Sitz bath) วันละ 2-3 ครั้ง เพื่อลดบวม
• รับประทานยาแก้ปวด เช่น ibuprofen หากมีอาการปวด

2. การรักษาโดยแพทย์

• Word catheter ใส่ท่อบอลลูนหลังเปิดหนอง เพื่อระบายหนองต่อเนื่อง 4-6 สัปดาห์
• Marsupialization ผ่าตัดเปิดและเย็บริมถุง ให้เป็นช่องระบายถาวร เหมาะสำหรับฝีที่เกิดซ้ำ
• Sclerotherapy ฉีดสารทำลายผนังถุง เช่น แอลกอฮอล์หรือเงินไนเตรต
• ยาปฏิชีวนะ ใช้ในกรณีติดเชื้อรอบข้าง หรือสงสัยโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
• ผ่าตัดเอาต่อมออก พิจารณาในผู้หญิงอายุมากกว่า 40 ปี หรือฝีเกิดซ้ำบ่อย

อ้างอิง: NCBI, รามาธิบดี

สรุปโดยย่อ